Przewlekły katar (łac. rhinitis), to uciążliwa dolegliwość, która może mieć różne przyczyny. O chronicznym nieżycie nosa możemy mówić, jeśli trwa od co najmniej 12 tygodni. To problem, który często ma podłoże alergiczne, ale nie tylko. Jakie są najczęstsze przyczyny przewlekłego nieżytu nosa? Jak radzić sobie z chronicznym katarem i kiedy warto skonsultować się z lekarzem?

Przewlekły katar – to może być alergia

Jak pokazuje praktyka lekarska, w wielu przypadkach za przewlekły nieżyt nosa odpowiadają alergeny wziewne, takie jak np.:

• roztocza kurzu domowego,
• grzyby,
• sierść zwierząt domowych,
• pyłki drzew i traw.

Niekiedy chroniczny katar ma związek ze składnikami pokarmowymi. Kontakt z tymi alergenami skutkuje nieprawidłową odpowiedzią układu immunologicznego. Katar alergiczny zwykle pojawia się sezonowo, co ma związek z okresowym pyleniem różnych roślin. Do najsilniejszych alergenów zaliczana jest pokrzywa, bylica, tymotka łąkowa i żyto. Jeśli czynnikiem uczulającym jest pokarm, kurz lub sierść psa/kota, objawy alergii nasilają się przy kontakcie z alergenami i mijają, gdy pacjent unika ekspozycji na dany alergen.

Katar alergiczny zwykle jest wodnisty, towarzyszy mu uczucie zatkanego nosa, kichanie, swędzenie, a czasem również łzawienie i opuchlizna powiek.

Chroniczny katar – infekcje bakteryjne, wirusowe lub grzybicze

Przewlekły katar może być też konsekwencją niedoleczonej infekcji dróg oddechowych. Lekarze często rozpoznają u chorych tzw. katar zatokowy (wyciekająca wydzielina z nosa może mieć charakter wodnisty lub śluzowy). Na skutek stanu zapalnego pojawia się obrzęk błony śluzowej i nadmiar wydzieliny, który znajduje ujście właśnie jako katar. Warto wspomnieć, że zwykły infekcyjny nieżyt nosa trwa do 7 dni. Jeśli więc katar utrzymuje się u Ciebie dłużej lub często nawraca, jego podłoże wymaga dokładnej diagnostyki.

Przewlekły katar – spowodowany urazem

Niekiedy zdarza się, że przyczyną przewlekłego nieżytu nosa jest przebyty uraz. Może to być uderzenie, złamanie lub perforacja przegrody nosowej. Warto podkreślić, że wodnisty katar po urazie głowy może być oznaką wycieku płynu mózgowo-rdzeniowego i wymaga pilnej interwencji medycznej (to stan zagrożenia zdrowia i życia chorego).

Inne przyczyny przewlekłego kataru

Niekiedy chroniczny katar ma też związek z wadami anatomicznymi (skrzywiona przegroda nosowa). U części pacjentów można mówić o polekowym nieżycie nosa spowodowanym np. długotrwałym stosowaniem kropli do nosa lub innych środków o działaniu miejscowym. Przewlekły katar może też być skutkiem zmian hormonalnych np. u kobiet w ciąży.

Przewlekły katar – kiedy warto skonsultować się z lekarzem?

Udaj się do lekarza, jeśli nieżyt nosa nie mija przez kilka tygodni lub przybiera na sile, upośledzając Twoje codzienne funkcjonowanie. Wskazaniem do wizyty u specjalisty jest też wystąpienie lub nasilenie innych objawów, takich, jak np.:

• świąd nosa,
• upośledzenie zmysłu węchu,
• uczucie ciała obcego w jamie nosowej,
• kaszel,
• kichanie,
• bóle głowy,
• łzawienie,
• zaczerwienienie spojówek,
• ogólneosłabienie,
• zmniejszone łaknienie.

Rozpoznanie może ustalić lekarz na NFZ. Wizyta w gabinecie rozpoczyna się najczęściej od wywiadu medycznego (dotyczącego m.in. środowiska pracy, warunków bytowych, okoliczności wystąpienia dokuczliwych objawów). Następnie specjalista przechodzi do wykonania badania otolaryngologicznego. W przypadku badania jamy nosa (rynoskopia przednia) lekarz może zaobserwować znaczny obrzęk błony śluzowej. W wielu przypadkach lekarz zleca choremu wykonanie testów alergicznych oraz badań diagnostycznych typu morfologia krwi obwodowej.

W niektórych przypadkach lekarz nie jest w stanie ustalić przyczyny przewlekłego kataru. Mówimy wówczas o tzw. idiopatycznym nieżycie nosa, czyli o nieznanej przyczynie.