W różnych okresach historii Radomia ludność żydowska stanowiła 30 procent jego mieszkańców. Trudno zapomnieć o tak znacznej grupie ludzi i miejscach dla niej ważnych
Mówi Renata Metzger, współpracownik Fundacji Współpracy polsko – żydowskiej
Plac jest niestety w opłakanym stanie. Powstał jednak projekt 'Symbol pamięci”, który ma w założeniach uporządkowanie tego miejsca. Jego prezentację obejrzeć było można 9 i 10 sierpnia w Klubie Środowisk Twórczych Łaźnia w Radomiu. Projekt ”Symbol Pamięci” jest pracą licencjacką Julii Pluty, która powstała pod kierunkiem prof. Andrzeja Wyszyńskiego. Jego autorka znalazła sposób nie tylko na uporządkowanie placu po dawnej synagodze, ale także na nadanie mu należytego charakteru i formy, mówi Marta Orzechowska- Ochnia, asystentka na wydziale Architektury UTH:
Na ulicach Radomia można już zobaczyć tablice, które wchodzą w skład Szlaku Pamięci Żydów Radomskich „Ślad”. W sumie na terenie miasta stanęło 11 tablic. Szlak prowadzi m.in. poprzez miejsca związane z dawną żydowską społecznością Radomia.
Tablice stoją m.in. przy placu, gdzie kiedyś znajdowała się synagoga (ul. Podwalna), duże getto (ul. Wałowa), małe getto (u zbiegu ulic Słowackiego i Złotej), obóz przy ul. Szwarlikowskiej (tablica na murze ratusza), dawny szpital psychiatryczny (na murze kościoła św. Wacława), cmentarzu żydowskim.
– Na tablicach zamieszczone są zdjęcia dawnych mieszkańców społeczności żydowskiej Radomia. Zdjęcia dostaliśmy od ich potomków, którzy teraz w większości mieszkają za granicą. Pod zdjęciami są opisy danych miejsc w trzech językach: po polsku, angielsku i hebrajsku – mówi Renata Metzger, dyrektor Resursy Obywatelskiej. – To tylko skrótowe informacje. Więcej będzie zamieszczone na specjalnej stronie internetowej – dodaje dyrektorka.
Prezydent Radomia, Radosław Witkowski stwierdził, że w ten sposób pokazujemy przedwojenny Radom, jego duszę, dzieje i naszą historię. – Liczę na to, że takimi działaniami eksponującymi radomską historię, również podnosimy wartość turystyczną naszego miasta. Liczymy na turystów, ludzi związanych z badaniem czy zainteresowanych kulturą żydowską, czy czasami kiedy Żydzi mieszkali na naszym terenie. Mam nadzieję, że ta ekspozycja pozwoli również pokazać zmiany jakie robimy w mieście, by było gotowe na nowe, wielkie wyzwania – tłumaczy Radosław Witkowski.
Tablice szlaku to nie wszystko. Resursa tworzy również polską wersję Księgi pamiątkowej Żydów radomskich. – W księdze znajdą się relacje tych, którzy przeżyli. Ukazała się w Stanach Zjednoczonych na początku lat 60-tych. To wydawnictwo, które mówi nie tylko o grozie holocaustu, ale również o tym jak piękny był żydowski Radom, który wtedy istniał – tłumaczy Renata Metzger.
Uroczyste otwarcie Szlaku Pamięci Żydów Radomskich „Ślad” odbędzie się w sobotę, 5 sierpnia na placu Stare Miasto o godz. 20. Wtedy też wystąpi żydowska artystka Nina Stiller w koncercie „Jidysze Perł”.
Szlak zostanie otwarty podczas IX Spotkań z Kulturą Żydowską „Ślad”. W tym roku, wyjątkowo, „Ślad” odbędzie się w sierpniu. Wtedy to przypada 75. rocznica likwidacji radomskiego getta i zagłady niemal całej żydowskiej społeczności naszego miasta. Wydarzenia będą miały miejsce w kilku punktach miasta: w Resursie, na Glinicach, na pl. Stare Miasto.
