W północnej części naszego miasta znaleziono macewy pochodzące z radomskiego cmentarza żydowskiego. To największe tego typu odkrycie od ponad 70 lat. Unikatowe fragmenty pomników nagrobnych przezimują w Resursie Obywatelskiej, a na wiosnę zostaną przewiezione na żydowską nekropolię w Radomiu.
Macewy zostały przypadkowo odnalezione podczas rozbiórki domu zbudowanego w latach 40-tych w północnej dzielnicy Radomia. W materiale z rozbiórki właściciela domu zauważyła fragmenty pomników nagrobnych i zgłosiła się ze znaleziskiem do Resursy Obywatelskiej. – Resursa zajmuje się upamiętnianiem żydowskiej społeczności Radomia, która przed wojną stanowiła blisko 30% mieszkańców naszego miasta. Ponadto już od ponad 10 lat instytucja organizuje Spotkania z Kulturą Żydowską „Ślad”. Z tego powodu właścicielka domu zgłosiła się ze znaleziskiem do nas. Macewy prawdopodobnie trafiły tam z radomskiego cmentarza żydowskiego, by posłużyć jako materiał budowlany – opisuje Renata Metzger, dyrektor Resursy.
Cmentarz żydowski powstał w Radomiu w 1846 r. Podczas II wojny światowej Niemcy zniszczyli nekropolię, wywożąc niemal wszystkie płyty nagrobne. Macew użyto m.in. do brukowania ulic i pasa startowego na lotnisku, sprzedawano jako materiał budowlany. Prace przy konserwacji cmentarza, wyeksponowaniu nielicznych ocalałych macew ruszyły dopiero po 1990 r. W 2010 r. na cmentarzu odsłonięto Lapidarium eksponujące macewy odnalezione w końcu lat 90. Nowo odnalezione macewy to największe tego typu znalezisko od dekad. – To niezwykłe wydarzenie ponieważ po ponad 70 latach kolejne nagrobki wracają na swoje miejsce. Macewy te są niespotykane w tym regionie i unikalne ze względu na swoją formę. Udało się odnaleźć ok. 25 fragmentów. Ok. 15 fragmentów posiada personalia. Zachowały się także polichromie służące do uwydatnienia personaliów. Mamy tu także do czynienia ze specyficznym krojem liter, który nie występuje w tym regionie – podkreśla Łukasz Babula, pracownik Muzeum Regionalnego w Iłży.
Nowo odnalezione macewy przezimują w Resursie. Na wiosnę nagrobki zostaną przewiezione na cmentarz żydowski w Radomiu, którym opiekuje się Fundacja Ochrony Dziedzictwa Żydowskiego. – Wszystkich cmentarzy żydowskich jest w Polsce ok. 1200. Dzięki edukacji i większej świadomości tego typu znaleziska są coraz częściej odkrywane. Macewy pomału wracają na żydowskie nekropolia, dlatego niewykluczone, że w regionie radomskim taka sytuacja się jeszcze powtórzy – dodaje Gniewomir Zajączkowski z Fundacji Ochrony Dziedzictwa Żydowskiego.
Więcej informacji o radomskim cmentarzu żydowskim znajduje się na stronie Szlaku Pamięci Żydów Radomskich „ Ślad” www.szlakpamieci.radom.pl, w zakładce „cmentarz”.
Link do filmu pokazującego transport fragmentów nagrobków żydowskich do Resursy: https://youtu.be/wzEQ-ZgKv54
