‘’Brama getta w Radomiu – upamiętnienie’’ – to tytuł projektu Budżetu Obywatelskiego zrealizowanego przez radomski Urząd Miejski. Pomysłodawcą inicjatywy jest radomianin, który chciał symbolicznie wskazać miejsce, gdzie znajdowało się Duże Getto w naszym mieście
Pomiędzy końcówką ul. Szpitalnej a chodnikiem na niewielkiej skarpie ul. Limanowskiego pojawiła się nowa nawierzchnia z kostki granitowej. W jej centrum umieszczono płytę z napisem ‘’Brama getta 1941-1942 Ghetto gate’’. Obok niej stanęła tablica Systemu Informacji Miejskiej, na której w trzech językach: polskim, angielskim i hebrajskim opisano, gdzie znajdowało się radomskie getto.
To kolejne miejsce na Szlaku Pamięci Radomskich Żydów. Szlak otwarty został w 2017 roku, a obecnie na jego liście znajduje się 13 miejsc upamiętniających żydowską społeczność Radomia. Można na nim znaleźć, m.in nieistniejącą już synagogę przy ul. Podwalnej oraz przymusowy obóz pracy przy ul. Szwarlikowskiej.
Resursa Obywatelska – najstarsza placówka kultury w Radomiu. Kończący się 2017 rok był dla placówki bardzo pracowity
W mijającym roku w Resursie odbył się szereg stałych imprez, wśród nich: Kaziki, Festiwal Filozofii Okna, Anima Urbis, Uliczka Tradycji oraz Festiwal Staropolskie Kolędowanie.
– Każda z imprez wymagała od nas wiele pracy. Jedną z trudniejszych imprez do zorganizowania jest Anima Urbis, nocne szukanie ducha miasta. Impreza odbywa się w godzinach wieczornych, odwiedzamy różne miejsca, do których na co dzień często nie ma wstępu – mówi Renata Metzger, dyrektor Resursy Obywatelskiej.
W tym roku podczas Animy można było zwiedzić sąd okręgowy przy ul. Piłsudskiego, prokuraturę przy ul. Malczewskiego. Impreza zakończyła się przy nowych budynkach sądów przy ul. Warszawskiej.
Ważną imprezą były Spotkania z Kulturą Żydowską Ślad. – W tym roku Ślad odbył się wyjątkowo w sierpniu, ponieważ wtedy przypadała 75 rocznica likwidacji radomskiego getta i zagłady niemal całej żydowskiej społeczności naszego miasta.
Do Radomia przyjechali dawni, ocaleni z zagłady mieszkańcy Radomia oraz ich potomkowie.
Po wieloletnich staraniach udało się również ustawić na ulicach miasta tablice, które tworzą Szlak Pamięci Żydów Radomskich Ślad. W sumie na terenie miasta stanęło 12 tablic. Szlak prowadzi m.in. poprzez miejsca związane z dawną żydowską społecznością Radomia.
Tablice stoją m.in. przy placu, gdzie kiedyś znajdowała się synagoga (ul. Podwalna), duże getto (ul. Wałowa), małe getto (u zbiegu ulic Słowackiego i Złotej), obóz przy ul. Szwarlikowskiej (tablica na murze ratusza), dawny szpital psychiatryczny (na murze kościoła św. Wacława), cmentarzu żydowskim.
– Na tablicach zamieszczone są zdjęcia dawnych mieszkańców społeczności żydowskiej Radomia. Pod zdjęciami są opisy danych miejsc w trzech językach: po polsku, angielsku i hebrajsku – mówi Renata Metzger, dyrektor Resursy Obywatelskiej.
Z tej okazji Resursa wydała również polską wersję Księgi pamiątkowej Żydów radomskich. – W księdze znajdą się relacje tych, którzy przeżyli. To wydawnictwo, które mówi nie tylko o grozie holocaustu, ale również o tym jak piękny był żydowski Radom, który wtedy istniał – tłumaczy Renata Metzger.
Resursa to także grupy wokalne, taneczne, teatralne. Placówka realizuje również program Historia cię szuka skierowany do uczniów radomskich szkół. Nagrywane są również filmy historyczne, dokumentalne o znanych radomianach. Niedawno film o Zacheuszu Pawlaku został nagrodzony w konkursie.
Końcówka roku zaowocowała także nowym wydarzeniem, czyli Retrospotkaniami.
Rok 2018 również zapowiada się pracowicie dla placówki. Oprócz stałych imprez, Resursa włączy się w obchody 100 rocznicy odzyskania przez Polskę niepodległości.
Z tej okazji na Kaziki do Radomia przyjedzie nowy poczet królów polskich namalowany przez Waldemara Świerzego.
Na początku sierpnia odbędą się Spotkania z Kulturą Żydowską „Ślad”. To już dziewiąta edycja tego wydarzenia.
Tegoroczna edycja odbędzie się w sierpniu. Powodem tej zmiany jest przypadająca w tym czasie 75. rocznica zagłady radomskiego getta. W jej wyniku zginęli niemal wszyscy radomscy Żydzi.
Podczas Spotkania z Kulturą Żydowska zostanie uroczyście otwarty Szlak Pamięci Radomskich Żydów. Szlak przypomina miejsca w Radomiu ważne dla tej społeczności. To swoisty hołd dla blisko 30 tysięcy radomskich Żydów, którzy zostali zamordowani podczas II wojny światowej.
– W tym roku Spotkania z Kulturą Żydowską „Ślad” mają wyjątkowy charakter ze względu na przypadającą rocznicę. W sierpniu 75 lat temu większość żydowskiej społeczności Radomia przestała istnieć. W 1939 roku wśród wszystkich obywateli Radomia było aż 30 procent osób pochodzenia żydowskiego. To nam pokazuje jak wielka wyrwa powstała w mieście – powiedziała Renata Metzger, dyrektor Resursy Obywatelskiej.
Spotkania z Kulturą Żydowską „Ślad” rozpoczną się w czwartek, 3 sierpnia. Program tego wydarzenia przedstawia się następująco:
Czwartek, 3 sierpnia
godz. 18:00, Mazowieckie Centrum Sztuki Współczesnej „Elektrownia” – „Motywy żydowskie”, czyli wystawa prac księdza Władysława Paciaka,
godz. 19:00, Resursa – „Dom, którego nie było”, czyli spotkanie z Łukaszem Krzyżanowskim, autorem książki o powojennych powrotach Żydów do Radomia.
Piątek, 4 sierpnia
godz. 17:00, Resursa – „Ślad”, czyli otwarcie wystawy o historii radomskich Żydów, a także promocja pierwszego polskiego wydania książki „Księga Radomia. Historia zgładzonej przez nazistów społeczności żydowskiej w Polsce”,
godz. 21:00, Glinice, park im. Rózika, wejście od ul. Lubońskiego – „Kwartet Beethovena”, czyli spektakl Teatru Resursa o zagładzie małego getta w Radomiu na podstawie opowiadania Waldemara Nowakowskiego, z towarzyszeniem muzyki na żywo.
Sobota, 5 sierpnia
godz. 18:00, Resursa – „Dom-Radom”, czyli spotkanie z dawnymi żydowskimi mieszkańcami Radomia i ich potomkami, świadectwa radomskich Sprawiedliwych Wśród Narodów Świata,
godz. 20:00, plac Stare Miasto – uroczyste otwarcie Szlaku Pamięci Żydów Radomskich „Ślad” oraz koncert Niny Stiller „Jidysze Perł”,
godz. 21:30, ogrody Stowarzyszenia Centrum Młodzieży „Arka”, plac Stare Miasto – „Namiot spotkania”, czyli spotkanie przy muzyce, projekcje filmów o historii radomskich Żydów.
Niedziela, 6 sierpnia
godz. 10:00, Resursa – „Tamte rytmy”, czyli warsztaty interpretacji żydowskich piosenek i ruchu scenicznego, które poprowadzi Nina Stiller,
godz. 10:00, plac przy ul. Bóżniczej – „Początek Księgi…” – happening i zwiedzanie Szlaku Pamięci Żydów Radomskich,
godz. 12:00, cmentarz żydowski, ul. Towarowa 1 – odsłonięcie tablicy upamiętniającej Chaima Kinclera, ostatniego przewodniczącego „Beit Radom” w Izraelu, recital romskiego zespołu „Bahtale Manasha”,
godz. 20:00, ul. Bóżnicza – „Klejnot w Koronie”, czyli prezentacja o historii Żydów w Radomiu z towarzyszeniem muzyki na żywo.
